ระดับออกซิเจนในเลือดไม่สมดุล
อันตรายใกล้ตัว ที่ทุกคนควรรู้

• ระดับออกซิเจนในเลือดมีความเป็นปกติ (Normal ABG oxygen level)

  ค่าความอิ่มตัวของออกซิเจนในเลือดอยู่ที่ 96-99% เป็นสภาวะที่เหมาะสมที่สุดต่อร่างกาย เป็นค่าวัดสำหรับผู้ที่มีสุขภาพและปอดที่แข็งแรงจะอยู่ระหว่าง 80 ถึง 100 มิลลิเมตรปรอท หากวัดระดับออกซิเจนในเลือด (SpO2) ค่าปกติจะอยู่ระหว่าง 95-100% และหากเกิดสัญญาณของโรคปอดอุดกั้นเรื้อรังหรือโรคปอดอื่น ๆ อาจจะต้องได้รับการยืนยันจากแพทย์และผู้เชี่ยวชาญสุขภาพ เพราะหากวัดได้ค่าระหว่าง 88-92% หรือยิ่งต่ำลงเท่าใดก็มีแนวโน้มที่จะเสี่ยงต่อการเกิดภาวะพร่องออกซิเจน โรคปอดหรือโรคระบบทางเดินหายใจที่จะรุนแรงขึ้นตามลำดับเปอร์เซ็นต์ที่ลดต่ำลง

• ผลดีต่อร่างกาย

⟴  สมองทำงานดี สดชื่นกระฉับกระเฉง การคิดวิเคราะห์และความจำดี การเคลื่อนไหวได้อย่างคล่องตัว

⟴   ผิวพรรณดี

⟴   ร่างกายแข็งแรงในทุกระบบ เช่น ระบบเผาผลาญพลังงานมีประสิทธิภาพ เซลล์ต่างๆ ซ่อมแซมตัวเอง เอนไซม์ต่างๆ ทำหน้าที่ได้อย่างไม่บกพร่อง

⟴   เพิ่มระดับพลังงาน ปรับความสมดุลทางอารมณ์ และสมาธิ

⟴   ลดความตึงเครียด ช่วยบรรเทาอาการปวดหัวและไมเกรน ส่งเสริมการนอนหลับที่ดีขึ้น

• ระดับออกซิเจนในเลือดต่ำ (Hypoxemia)

  คือ ค่าความอิ่มตัวของออกซิเจนน้อยกว่าปกติ คือการมีระดับออกซิเจนในเลือดอยู่ต่ำกว่า 60 มิลลิเมตรปรอท หรือค่าความอิ่มตัวของออกซิเจนในเลือดต่ำกว่า 90% โดยหากระดับออกซิเจนในร่างกายมีค่าต่ำกว่าระหว่าง 90% มีแนวโน้มที่อาจจะเสี่ยงต่อการเกิดภาวะพร่องออกซิเจน โรคที่เกี่ยวกับปอดหรือโรคระบบทางเดินหายใจ

• สาเหตุ

❆  อยู่ในพื้นที่ที่ออกซิเจนในอากาศมีไม่เพียงพอ

❆  การทำงานของระบบปอดและทางเดินหายใจเสื่อมลง

❆  ผลข้างเคียงจากโรคเครียดเรื้อรัง เมื่อคุณมีภาวะเครียดสะสม จะทำให้ระบบไหลเวียนโลหิตที่จะสูบฉีดเลือดได้ไม่มีประสิทธิภาพ เลือดไม่สามารถนำออกซิเจนไปเลี้ยงส่วนต่าง ๆ ของร่างกายได้อย่างพอเพียง ซึ่งจะส่งผลเคียงหรือก่อโรคอื่นๆ ตามมาได้ เช่น โรคความดันโลหิตสูง โรคหัวใจ โรคหลอดเลือดสมอง โรคไมเกรน โรคนอนไม่หลับ โรคอ้วน โรคเบาหวาน โรคมะเร็ง โรคซึมเศร้า เป็นต้น

❆   การทำงานของระบบไหลเวียนเลือดไปยังปอด ประสิทธิภาพการสร้างเม็ดเลือด หรือความสมบูรณ์ของเม็ดเลือดที่อาจจะเกิดความผิดปกติในการจับออกซิเจนเพื่อขนส่งไปหล่อเลี้ยงทั่วร่างกาย

❆   การเกิดโรคที่เกี่ยวกับปอดหรือโรคระบบทางเดินหายใจที่รุนแรง

ความเสี่ยงและอาการของระดับออกซิเจนในเลือดต่ำ

• ระดับการสังเกต

⫸  มีอาการมึนงง ไม่มีสมาธิ

⫸  มีอาการหายใจถี่เมื่อพักผ่อน เช่น นั่งหรือนอน 

⫸  หายใจถี่อย่างรุนแรงระหว่างการออกกําลังกาย

⫸  ตื่นขึ้นมาอย่างกะทันหันด้วยการหายใจถี่หรือเกิดความรู้สึกสําลักของเหลว มีอาการไอหัวใจเต้นเร็วหรือช้ามาก หรือใจสั่น

• ระดับขั้นรุนแรง

⊝  มีอาการเกิดรอยคล้ำหรือแดงตามร่างกาย เช่น เล็บมือเล็บเท้า ริมฝีปาก ผิวหนังส่วนต่างๆ เป็นต้น

⊝  เกิดอาการหายใจถี่อย่างรุนแรงและฉับพลัน

⊝  เป็นลมหรือหมดสติ

แนวทางการป้องกันความเสี่ยง

• ตรวจโรคและการติดตามอาการ จากแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพ โดยกลุ่มอาการของโรคที่อาจจะเสี่ยง ได้แก่
  

⟴  กลุ่มโรคปอด เช่น โรคโควิด-19 ภาวะ Long COVID (อาการหลังป่วยโควิด) มะเร็งปอด โรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง โรคผังพืดที่ปอด ถุงลมโป่งพอง ปอดบวม การอุดตันของหลอดเลือดแดงในปอด ปอดอักเสบจากติดเชื้อ มีภาวะน้ำท่วมปอด เป็นต้น

⟴  กลุ่มโรคระบบไหลเวียนโลหิต เช่น โรคโลหิตจาง โรคความดันสูง

⟴  กลุ่มโรคหัวใจ รวมถึงโรคหัวใจพิการแต่กําเนิด

⟴  กลุ่มอาการหายใจลําบากเฉียบพลัน (ARDS)

⟴  กลุ่มโรคระบบทางเดินหายใจทำงานผิดปกติ โรคหอบหืด 

⟴  ภาวะภูมิแพ้อาหารฉับพลัน

⟴  ภาวะหยุดหายใจขณะหลับ

⟴  ยารักษาโรคบางชนิด

• หลีกเลี่ยงการอยู่ในสถานที่เสี่ยง
  

⟴  นำพาตนเองออกจากพื้นที่ที่ออกซิเจนในอากาศไม่เพียงพอ ที่เริ่มทำให้รู้สึกอึดอัด มึนงง และต้องหายใจถี่ เช่น พื้นที่ที่มีความรุนแรงของการปนเปื้อนฝุ่น PM 2.5 รวมถึงมลพิษทางอากาศต่างๆ ที่เกิดจากการเผาไหม้ หากจำเป็นต้องผ่านหรือเข้าพื้นที่ดังกล่าวจำเป็นต้องป้องกันตนเองอย่างมิดชิด

⟴  ทำความรู้จักข้อมูลเกี่ยวกับสารเคมีและสารพิษที่อาจจะเสี่ยงต่อการสัมผัสสารหรือสูดดมหรือเป็นสารต้องห้ามตามประกาศจากกระทรวงอุตสาหกรรม เช่น สารไซยาไนด์ เมทานอล น้ำมันก๊าด ยาเบื่อหนู เป็นต้น ที่อาจจะเจอกับการปนเปื้อนของสารดังกล่าวทั้งในอาหาร น้ำดื่ม และทางอากาศ เพื่อไม่ให้เกิดความเสี่ยงต่อสุขภาพ และไม่ควรมีไว้ครอบครองสำหรับบุคคล เสี่ยงต่อการละเมิดกฎหมาย

• ระดับออกซิเจนสูงเกินไป (Hyperoxia)

  คือ ค่าความอิ่มตัวของออกซิเจนมากกว่าปกติ คือมีระดับออกซิเจนในเลือดอยู่สูงว่า 100 มิลลิเมตรปรอท หรือค่าความอิ่มตัวของออกซิเจนในเลือดสูงกว่า 99% มีความเสี่ยงที่อาจจะเกิดภาวะออกซิเจนเป็นพิษ เกิดจากการที่ร่างกายได้รับออกซิเจนในปริมาณมากหรือการรับออกซิเจนบริสุทธิ์เป็นเวลานานต่อเนื่อง

• สาเหตุ

❆  การได้รับออกซิเจนเสริม หรือการรักษาโรคโดยออกซิเจนบำบัด ที่อาจจะทำให้มากเกิน จะทำให้เกิดอันตรายต่อร่างกาย​ได้ โดยจะก่อให้เกิดสารอนุมูลอิสระ (สารพิษระดับเซลล์) ที่เป็นอันตรายต่อเนื้อเยื่อต่างๆ ในร่างกายได้ ดังนั้นจึงควรใช้ออกซิเจนเมื่อมีข้อบ่งชี้ทางการแพทย์และไม่ให้มากจนเกินความจำเป็น

ความเสี่ยงและอาการของระดับออกซิเจนในเลือดสูง

• ระดับการสังเกต

⫸  เกิดการอักเสบของหลอดลมและปอด ที่จะมีผลรุนแรงต่อชีวิตได้

• งดการสูบบุหรี่หรือการรับควันบุหรี่มือสอง
• หลีกเลี่ยงการดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ในปริมาณที่มากเกินไป
• กรณีที่ผู้ป่วยเป็นโรคหอบหืดหรือเป็นโรคปอด ควรปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพอย่างเคร่งครัด
• ดื่มน้ำให้เพียงพอต่อวัน เพราะน้ำมีออกซิเจนเป็นส่วนประกอบหลัก จึงช่วยเพิ่มออกซิเจนในร่างกายได้อย่างทันที
• หลีกเลี่ยงพื้นที่เสี่ยงภัย การปนเปื้อนสารพิษในอาหาร เครื่องดื่ม อากาศ ที่จะส่งผลกระทบต่อระบบทางเดินหายใจ
• เลือกบริโภคอาหารที่ช่วยสนับสนุนในเรื่องของการขนส่งออกซิเจนในร่างกาย คือ เหล็ก วิตามินบี 12 วิตามินซี CoQ10 ไนอาซิน แมกนีเซียม โดยแหล่งอาหารควรเป็นแหล่งอาหารจากธรรมชาติ เช่น ผักสีเขียว บรอกโคลี พืชตระกูลถั่ว ปลา เนื้อสัตว์ ไข่ ผลิตภัณฑ์จากนม และผลไม้ เช่น สตรอเบอร์รี่ แบล็คเบอรี่ แอปเปิ้ล มะเขือเทศ และกีวี
• ออกกำลังกายพร้อมกับฝึกลมหายใจอย่างสม่ำเสมอ เช่น การออกกำลังกายแบบแอโรบิก การฝึกโยคะ เป็นต้น
• หมั่นตรวจสุขภาพเป็นประจำ

• ความสมบูรณ์ของเลือด (Complete Blood Count: CBC)

⟴   ตรวจวัดระดับฮีโมโกลบินในเลือด

⟴  ตรวจวัดจำนวนเม็ดเลือดแดง ( Total RBC: Total Red Blood Cell Count)

⟴   ตรวจวัดระดับความเข้มข้นเลือด (PCV: Packed Cell Volume)

⟴  ตรวจวัดขนาดเม็ดเลือดแดง (MCV: Mean Corpuscular Volume)

⟴  ตรวจความซีดจางเม็ดเลือดแดง (MCHC: Mean Corpuscular Hemoglobin Concentration)bulll

• ธาลัสซีเมีย (Thalassemia Screening)

⟴   ตรวจประเมินเพื่อดูโรคโลหิตจางทางพันธุกรรม ชนิดเบต้าธาลัสซีเมีย (Beta-Thalassemia) และชนิดแอลฟ่าธาลัสซีเมีย (Alpha-Thalassemia) ที่อาจเป็นโรคโลหิตจางแฝงทางพันธุกรรมที่คุณไม่เคยรู้ เพื่อวางแผนการดูแลและการรักษาต่อไป

• ระดับโลหะหนักปนเปื้อนในร่างกาย (Levels of Heavy Metals Test)

⟴  หากร่างกายของคุณเกิดการสะสมโลหะหนักไม่ว่าจะมาจากอาหารเครื่องดื่ม การสูดดม หรือสัมผัส ที่จะทำให้คุณได้รับโลหะหนักในระดับที่ส่งผลต่อสุขภาพ จนทำให้การทำงานของระบบส่วนต่างๆ ในร่างกายผิดปกติ เช่น ระบบไหลเวียนโลหิตในการจับออกซิเจน การดูดซึมสารอาหาร และภาพรวมของสุขภาพแย่ลงจนถึงขั้นเป็นอันตรายต่อชีวิต

• ระดับสารอาหารที่จำเป็นในร่างกาย (ระดับวิตามินและแร่ธาตุ) ที่จำเป็นและเพียงพอต่อการสร้างความแข็งแรงของเซลล์เม็ดเลือดแดงที่จะสามารถการรักษาความสมดุลของออกซิเจนในร่างกาย ได้แก่
  

⟴  ธาตุเหล็ก

⟴  ทองแดง

⟴  วิตามิน A (VIT A: Vitamin A)

⟴  วิตามินบี 9 (VIT B9: Folic Acid)

⟴  วิตามินบี 12 (VIT B12: Vitamin B12 Test)

⟴  วิตามินซี (VIT C: Vitamin C Test)

⟴  เกลือแร่ในเลือด (Electrolyte Test) (โซเดียม โปแตสเซียม คลอไรด์ ไบคาร์บอเนต) (Na,K,Cl,CO2)